Inmiddels zijn er verschillende gaten in het bijenhotel gedicht. Aan het begin van elke maand zetten we een foto van het bijenhotel op de website zodat we de metselactiviteiten van de bijen kunnen volgen en ontdekken welke gaten goed werken. Op de website vindt u de foto van de maand mei. Vooralsnog lijken de gaten in het geïmpregneerde hout favoriet. Blijkbaar zijn de bijen nog niet op de hoogte van het gif in geïmpregneerd hout….
De NRC en de universiteit van Tilburg startten in februari gezamenlijk het project De Wilde Tuin. Inmiddels zijn er meer dan 8.000 tuinbezitters door heel Nederland die een klein stukje tuin laten verwilderen en ontdekken wat de effecten van de verwildering zijn op de tuin én op henzelf.
Op Ons Buiten pakken we dit project kleinschalig op. Als iedere tuinder mee zou doen zouden we op het hele complex 420 vierkante meter verwildering ontwikkelen! Prachtig toch?
Omdat vast niet iedereen meteen staat te springen, willen we tuinders met lef vragen of zij een jaar lang (en daarna verlengen we het met nog een jaar en nog een jaar en nog een) een paar vierkante meter van hun tuin willen markeren (bv. met paaltjes, stammen, stenen of als bak) en laten verwilderen. Dat betekent: geen onkruid wieden, gevallen bladeren en takken blijven liggen, geen water gieten, enz. Veel tijd dus voor andere dingen. We zijn erg benieuwd wat de verwildering met het stukje tuin doet. Wordt het een oase voor alles wat groeit, bloeit, zoemt, vliegt of scharrelt in de tuin of wordt het slechts een rommelig ogend stukje wildernis waar niets te beleven valt?
Om je toch nog iets te laten doen met dat stukje tuin vragen we je om elke maand een foto te nemen van de vierkante meter verwildering. Vaker en meer foto’s kan ook natuurlijk. We vinden het leuk om de verwildering te volgen en daarom is het fijn als je je via de mail aanmeldt bij de commissie natuurlijk tuinieren en elke maand een foto opstuurt met tuinnummer (of een zelfbedachte tuinnaam zonder tuinnummer) en datum zodat we op de website in beeld kunnen brengen wat er tijdens verwildering gebeurt.
Hoe maak je een wilde tuin? Hier vind je een stappenplan van wat je moet doen om een wilde tuin te maken. 1. Markeer een vierkante meter in je tuin met een paar stokjes en een stukje touw. Dit hoeft geen vierkant te zijn, alle vormen zijn mogelijk (een perkje langs de zijkant van de tuin bijvoorbeeld) als het oppervlak maar ongeveer een vierkante meter is. De plek in de tuin maakt niet veel uit, maar op een zonnige of deels zonnige plek zal er meer gebeuren dan op een plek in de schaduw. 2. Maak het gebiedje vrij van tegels of andere spullen. Planten mogen blijven staan. Heb je standaard tegels in je tuin van 30 cm bij 30 cm? Haal dan minimaal negen tegels weg. 3. Als er zand onder de tegels ligt, gooi dan een beetje compost of wat aarde op het stukje grond en woel de grond om. Zo raken organismes in de aarde verspreid. Als je een deel van je gazon laat verwilderen is markeren voldoende. In het geval van een ‘al verwilderde tuin’: zet een deel van de tuin af.
“Biodiversiteit in Beeld” is een project dat alle flora en fauna op het terrein van Tuinvereniging Ons Buiten en in de Tuin van Noord in Leiden inventariseert. Tuinvereniging ‘Ons Buiten’ wil daarmee, als initiatiefnemer, bewustzijn creëren voor de natuur in de eigen omgeving en aantonen dat deze natuur de moeite waard is om te versterken en beschermen.
De Commissie Biodiversiteit van Ons Buiten is de laatste maanden volop aan de slag gegaan met het verzinnen van nieuwe activiteiten. Zo heeft de commissie contacten gelegd en weer aangehaald met verschillende mensen om te vragen of zij lezingen, workshops of rondleidingen kunnen geven. Het gaat dan om leden van de KNNV, leden van het Insectencentrum van Nederland (EIS) of gewoon om hele actieve tuinvrouwen en tuinmannen.
Meldingen: De commissie maakt meldingen van alle bijzondere dier- en plantensoorten en zet deze op de website https://www.biodiversiteitinbeeld.com. Als een u bijzonder dier of een bijzondere plant op Ons Buiten ziet dan kunt u deze ook melden. Dat kan door een mail te sturen aan biodiversiteitonsbuiten@gmail.com. U kunt uw waarneming ook plaatsen op Waarneming.nl – Tuin van Noord en op Stadnatuurmeetnet. Via de hierboven genoemde website is ook een lijst in te zien met alle dier- en plantensoorten die reeds op Ons Buiten en in de Tuin van Noord zijn gemeld. Mocht u zelf dieren of planten inventariseren stuur dan een mail naar biodiversiteitonsbuiten@gmail.com.
Vrijdag 9 september: Leidse vleermuizen excursie – Leonie neemt je mee op vleermuisjacht! Verdere details volgen nog… (19.00 uur in ons verenigingsgebouw)
Deze activiteiten zijn al geweest:
Zaterdag 16 april 2022: Spinnenpresentatie en workshop – Leer alles over spinnen van Gerard van der Klugt en je kijkt daarna heel anders naar deze prachtige dieren. Presentatie en excursie.
Zondag 24 april 2022: Excursie met insectenliefhebbers – Roy Kleukers van EIS (Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden) neemt je mee in de wondere wereld van insecten!
Dinsdag 3 mei, 19.30 uur, Het leven van de Egel – Lezing van de Egelwerkgroep Nederland over het leven van egels en waarom deze dieren zo belangrijk zijn voor je tuin. ( 19.30 uur in ons verenigingsgebouw)
Gevlekt longkruid is een polvormende wintergroene inheemse bosplant met witbeige vlekken op de groene harige bladeren. Hij is familie van de ruwbladigen, net als komkommerkruid. Van de late winter tot in de lente bloeit hij met roze en blauwe trechtervormige bloemen waarmee hij een zee aan vroege hommels en bijen lokt.
De plant komt ook voor als stinzenplant en is als wilde inheemse plantensoort betrekkelijk zeldzaam.
Longkruid verdraagt zon bij een vochtige bodem en staat anders graag in de schaduw waar hij prima tegen droogte kan. Omdat gevlekt longkruid een diepe penwortel heeft, haalt hij voedzame mineralen naar boven. Als het blad afsterft, komen deze mineralen vrij en die maken de omringende planten blij. Je kunt de plant op drie manieren vermeerderen: met zaad, door scheuren in de late lente of herfst, of wortelstekken in de winter.
Het jonge blad kun je eten, zelfs rauw maar dan moet je tegen de beharing kunnen. In de soep is het blad een bindmiddel en in de traditionele geneeskunde gebruiken ze gevlekt longkruid bij longziekten. Vandaar de naam. In de wortelstok bevat de plant stoffen die wondhelend en ontsmettend zijn. Je vind gevlekt longkruid langs de sloot bij Ons Buiten en in kloostertuinen waar ze longkruid kweekten voor medisch gebruik .
AANKONDIGING – Insectenhotels – in gesprek met de makers
Op zaterdag 2 april om 10:45 uur leggen leden van de commissie natuurlijk tuinieren ‘de laatste steen’ in het insectenhotel dat tussen de kantine en het winkeltje in de ecozone staat. Daarmee ‘zoemen’ de leden het hotel officieel open. En jij kunt er bij zijn! Sterker nog, de leden van de commissie natuurlijk tuinieren vinden het hartstikke leuk als jij erbij bent! Met de hele familie en alle buur-tuinders uit jouw tuinlaantje bijvoorbeeld. Al jouw vragen over het fabriceren van een insectenhotel, van bouwtekening tot en met het vullen van een onderkomen dat echt wérkt, kun je afvuren op de maker(s). Dus grijp je kans onder het genot van een kopje koffie of thee uit de kantine.
Op 16 en 17 april 2022 organiseert Jaarrond Tuintelling een amfibieën avondtelling: ga ’s avonds de deur uit en zoek in jouw vijver naar kikkers, padden of salamanders. Amfibieën zijn namelijk vaak in de avond actief. Zo komen we er samen achter welke soorten amfibieën gebruik maken van tuinvijvers! Zie https://www.tuintelling.nl/evenementen/avondtelling
23 en 24 april 2022: Bijen tellen
Draag bij aan de bescherming van de wilde bij en tel mee! De Nationale Bijentelling is in het weekend van 23 & 24 april. Ben je er dit jaar bij? Doe mee en schrijf je alvast in voor de telling. Zie https://www.nationalebijentelling.nl/
Deze maand aandacht voor een bijzondere groep voorjaarsbloemen die vanaf het vroege voorjaar steeds terugkomen: de stinzenplanten. Het zijn vooral bol-, knol- en wortelgewassen die zich gemakkelijk handhaven en verwilderen. Ideaal voor natuurlijk tuinieren: vanaf het einde van de winter kun je er met de armen over elkaar ieder jaar meer van genieten! Vanaf de 16e eeuw plantten eigenaren van buitenplaatsen, kastelen en landhuizen in Noord Nederland bepaalde voorjaarsbloeiers. Op sommige plekken is het voormalig landhuis verdwenen, maar bloeien de verwilderde voorjaarsbloeiers ieder jaar nog steeds uitbundig.
Een stins komt uit het Fries en betekent ‘stenen huis’. Bewoners van deze stenen huizen, de stinzen, waren vaak van adel en hadden geld genoeg om voorjaarsbloeiers rondom hun huis te planten. Onder de stinzenplanten vind je sneeuwklokjes, sterhyacinten, sneeuwroem, winterakoniet (zie vorige nieuwsbrief), krokus, lenteklokje, bosanemoon, gele anemoon, vingerhelmbloem, holwortel, zomerklokje, boshyacint, wilde narcis, kievitsbloem, knikkend vogelmelk, lelietje der dalen, voorjaarszonnebloem en aronskelk. Als je er een stuk of wat van in de tuin hebt betekent dat de komende tijd veel vrolijkheid. En anders kun je naar landgoed de Horsten in Voorschoten of landgoed Ockenburg langs de kust tussen Loosduinen en Kijkduin (zie foto). Andere landgoederen en buitenplaatsen kun je op afspraak of via inschrijving bezoeken (bijvoorbeeld: Martenastate, Buitenplaats Philippusfenne, De pastoriehof van Warffum). Maar ook in de bossen van Kennemerland vind je Stinzenflora. Mocht je willen weten welke planten nog meer tot de stinzenplanten behoren dan vind je een lijst via deze link: https://www.plantennamen.info/nader-uitgelegd/wat-zijn-stinzenplanten
Een van de eerste bloeiers in het nieuwe jaar is de winterakoniet, Eránthis hyemális, uit de ranonkelfamilie met gele bloemen. Het is een echte schaduwplant en behoort tot onze stinsenflora. Winterakonieten zijn goed te combineren met sneeuwklokjes en krokussen. In het wild vind je ze in loofbossen en dan met name in essen- en iepenbossen op grazige plekken.
Oorspronkelijk is het een Zuid-Europese soort die veel is aangeplant in buitengoederen en van daaruit verwilderde en deel werd van onze natuurlijke flora. In de volkstuin hebben ze het ook naar hun zin op een humusrijke en vochtige plek onder bomen en struiken die ’s winters hun blad verliezen. Winterakonieten groeien uit knolletjes. Je kunt de knolletjes het beste planten aan het eind van de zomer of begin van het najaar. De knolletjes moeten ongeveer 5 cm diep worden geplant en 7,5 cm uit elkaar voor een mooi effect. Omdat ze vroeg in het jaar bloeien, zeker in een zachte winter, krijgen ze weinig insectenbezoek hoewel vliegen, wespen en korttongige bijen de normale bezoekers zijn van winterakonieten. Alleen op warme zonnige dagen tijdens een zachte winter en de zeer vroege lente komen ze langs. De gele bloemdekbladen hebben een typische vorm en worden ook wel honingbakjes genoemd.
Terwijl de kleuren rondom Ons Buiten steeds donkerder tinten vertonen, staat de Mahonia media Winter Sun, ook wel de grootbladige druifstruik genoemd (zie foto), uitbundig te wapperen met zijn zoet geurige gele bloemen. Van december tot en met februari voorziet hij de late en vroege bijen en vlinders van voedsel en levert daarmee een belangrijke bijdrage in deze voedselarme winterperiode. De stekelige balderen van de mahoniestruik blijven groen en bieden beschutting aan vogels die tevens raad weten met de bessen die na de bloei verschijnen. En mocht er nog iets blijven hangen dan kun je de paarse vruchten, krentformaat, van álle Mahoniastruiken eten zolang je de pitten eruit haalt want die zijn giftig. Hoewel de bessen zuur zijn, kun je er lekkere jam en sorbets van maken. De mahoniestruik is een lid van de berberisfamilie, staat graag in de (half)schaduw en liever niet op al te zware klei, kan tegen droogte en tegen zeewind, is redelijk winterhard en resistent tegen ongedierte. Je hoeft hem niet te snoeien maar als hij te breed wordt kun je hem na de bloei inkorten. Hij wordt ongeveer 2,5 tot 4 meter hoog.
De Biodiversiteitscommissie is de laatste maanden volop aan de slag gegaan met het oppakken van diverse zaken die stil gelegen hebben door de Corona. Zo heeft de commissie contacten gelegd en weer aangehaald met verschillende mensen om te vragen of zij ons nog kunnen en willen helpen met de inventarisaties.
Een hulp is een Koen van Zoest (van de KNNV). Hij leidt volgend jaar de inventarisatie van de inheemse planten en struiken. Verder is er contact met het Insectencentrum van Nederland (EIS). Daar werken veel mensen die gespecialiseerd zijn in een bepaalde insectensoort. Hopelijk kunnen zij ons helpen en eventueel een workshop of rondleiding doen over insecten die op Ons Buiten leven. Ook is weer contact met Jeannetten Teunissen, zij gaat de inventarisatie van (korst)mossen doen. Jacqueline Henrot, een specialist op het gebied van oeverplanten, zal volgend jaar waarschijnlijk een workshop geven over oeverplanten op Ons Buiten.
Cisca van der Zwan, een waardplantenspecialist, zal in het voorjaar een lezing geven over waardplanten en welke insecten baat hebben bij het zaaien en planten van waardplanten. Een specialist op het gebied van kevers, Menno Schilthuizen van Naturalis, gaat in het voorjaar een workshop geven over kevers. En Wouter Moerland gaat in oktober een excursie geven over “bladminerende” vlinders. Verder is de commissie nog bezig met: -het regelen van een workshop over biodiversiteit: -een workshop over bijen; -een rondleiding langs paddestoelen; -een vogelwandeling op Ons Buiten; -een lezing over egels. Tenslotte is de commissie druk met het organiseren van een “biodiversiteitsmarkt” op 22 mei – de dag van de biodiversiteit.
Meldingen van bijzonder soorten doet de commissie (en kunt u zelf doen) op <waarneming.nl> en op <stadsnatuurmeetnet>. Ook is er een lijst beschikbaar met soorten die reeds op Ons Buiten en in de Tuin van Noord zijn waargenomen. Mocht u zelf dieren of planten inventariseren stuur dan een mail naar de commissie (en zet het op waarneming.nl – Tuin van Noord en op Stadnatuurmeetnet).
Even een korte agenda van komende activiteiten: (onder voorbehoud ) verder info volgt nog:
25 september: Burendag, uitdelen stinzenplantbolletjes voor bijen.
13 oktober : Lezing over stinzenplanten door Koen van Zoest