De NRC en de universiteit van Tilburg startten in februari gezamenlijk het project De Wilde Tuin. Inmiddels zijn er meer dan 8.000 tuinbezitters door heel Nederland die een klein stukje tuin laten verwilderen en ontdekken wat de effecten van de verwildering zijn op de tuin én op henzelf.
Op Ons Buiten pakken we dit project kleinschalig op. Als iedere tuinder mee zou doen zouden we op het hele complex 420 vierkante meter verwildering ontwikkelen! Prachtig toch?
Omdat vast niet iedereen meteen staat te springen, willen we tuinders met lef vragen of zij een jaar lang (en daarna verlengen we het met nog een jaar en nog een jaar en nog een) een paar vierkante meter van hun tuin willen markeren (bv. met paaltjes, stammen, stenen of als bak) en laten verwilderen. Dat betekent: geen onkruid wieden, gevallen bladeren en takken blijven liggen, geen water gieten, enz. Veel tijd dus voor andere dingen. We zijn erg benieuwd wat de verwildering met het stukje tuin doet. Wordt het een oase voor alles wat groeit, bloeit, zoemt, vliegt of scharrelt in de tuin of wordt het slechts een rommelig ogend stukje wildernis waar niets te beleven valt?
Om je toch nog iets te laten doen met dat stukje tuin vragen we je om elke maand een foto te nemen van de vierkante meter verwildering. Vaker en meer foto’s kan ook natuurlijk. We vinden het leuk om de verwildering te volgen en daarom is het fijn als je je via de mail aanmeldt bij de commissie natuurlijk tuinieren en elke maand een foto opstuurt met tuinnummer (of een zelfbedachte tuinnaam zonder tuinnummer) en datum zodat we op de website in beeld kunnen brengen wat er tijdens verwildering gebeurt.
Hoe maak je een wilde tuin? Hier vind je een stappenplan van wat je moet doen om een wilde tuin te maken. 1. Markeer een vierkante meter in je tuin met een paar stokjes en een stukje touw. Dit hoeft geen vierkant te zijn, alle vormen zijn mogelijk (een perkje langs de zijkant van de tuin bijvoorbeeld) als het oppervlak maar ongeveer een vierkante meter is. De plek in de tuin maakt niet veel uit, maar op een zonnige of deels zonnige plek zal er meer gebeuren dan op een plek in de schaduw. 2. Maak het gebiedje vrij van tegels of andere spullen. Planten mogen blijven staan. Heb je standaard tegels in je tuin van 30 cm bij 30 cm? Haal dan minimaal negen tegels weg. 3. Als er zand onder de tegels ligt, gooi dan een beetje compost of wat aarde op het stukje grond en woel de grond om. Zo raken organismes in de aarde verspreid. Als je een deel van je gazon laat verwilderen is markeren voldoende. In het geval van een ‘al verwilderde tuin’: zet een deel van de tuin af.
“Biodiversiteit in Beeld” is een project dat alle flora en fauna op het terrein van Tuinvereniging Ons Buiten en in de Tuin van Noord in Leiden inventariseert. Tuinvereniging ‘Ons Buiten’ wil daarmee, als initiatiefnemer, bewustzijn creëren voor de natuur in de eigen omgeving en aantonen dat deze natuur de moeite waard is om te versterken en beschermen.
De Commissie Biodiversiteit van Ons Buiten is de laatste maanden volop aan de slag gegaan met het verzinnen van nieuwe activiteiten. Zo heeft de commissie contacten gelegd en weer aangehaald met verschillende mensen om te vragen of zij lezingen, workshops of rondleidingen kunnen geven. Het gaat dan om leden van de KNNV, leden van het Insectencentrum van Nederland (EIS) of gewoon om hele actieve tuinvrouwen en tuinmannen.
Foto van internetpagina https://www.biodiversiteitinbeeld.com/evenementen
Meldingen: De commissie maakt meldingen van alle bijzondere dier- en plantensoorten en zet deze op de website https://www.biodiversiteitinbeeld.com. Als een u bijzonder dier of een bijzondere plant op Ons Buiten ziet dan kunt u deze ook melden. Dat kan door een mail te sturen aan biodiversiteitonsbuiten@gmail.com. U kunt uw waarneming ook plaatsen op Waarneming.nl – Tuin van Noord en op Stadnatuurmeetnet. Via de hierboven genoemde website is ook een lijst in te zien met alle dier- en plantensoorten die reeds op Ons Buiten en in de Tuin van Noord zijn gemeld. Mocht u zelf dieren of planten inventariseren stuur dan een mail naar biodiversiteitonsbuiten@gmail.com.
Vrijdag 9 september: Leidse vleermuizen excursie – Leonie neemt je mee op vleermuisjacht! Verdere details volgen nog… (19.00 uur in ons verenigingsgebouw)
Foto: biodiversiteitinbeeld
Deze activiteiten zijn al geweest:
Zaterdag 16 april 2022: Spinnenpresentatie en workshop – Leer alles over spinnen van Gerard van der Klugt en je kijkt daarna heel anders naar deze prachtige dieren. Presentatie en excursie.
Foto: biodiversiteitinbeeld
Zondag 24 april 2022: Excursie met insectenliefhebbers – Roy Kleukers van EIS (Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden) neemt je mee in de wondere wereld van insecten!
Foto: biodiversiteitinbeeld
Dinsdag 3 mei, 19.30 uur, Het leven van de Egel – Lezing van de Egelwerkgroep Nederland over het leven van egels en waarom deze dieren zo belangrijk zijn voor je tuin. ( 19.30 uur in ons verenigingsgebouw)
Op 16 en 17 april 2022 organiseert Jaarrond Tuintelling een amfibieën avondtelling: ga ’s avonds de deur uit en zoek in jouw vijver naar kikkers, padden of salamanders. Amfibieën zijn namelijk vaak in de avond actief. Zo komen we er samen achter welke soorten amfibieën gebruik maken van tuinvijvers! Zie https://www.tuintelling.nl/evenementen/avondtelling
een pad
23 en 24 april 2022: Bijen tellen
Draag bij aan de bescherming van de wilde bij en tel mee! De Nationale Bijentelling is in het weekend van 23 & 24 april. Ben je er dit jaar bij? Doe mee en schrijf je alvast in voor de telling. Zie https://www.nationalebijentelling.nl/
Word jij ook een hommelkenner? Dat kan, als je meedoet met de online workshop ‘bijen tellen en herkennen’ op 19 april a.s. van 20.00- 21.15 uur. De workshop wordt georganiseerd door IVN Leidse regio als voorbereiding op de Nationale Bijentelling 2022 op 23 en 24 april. Ervaring met eerdere tellingen heeft geleerd dat bijen tellen leuk, spannend, niet erg gemakkelijk maar ook zeker niet eng is! Ook jij kan vanachter je computer een hommelkenner worden en het verschil leren tussen een bij, een hommel en een zweefvlieg. Verder vertellen we kort waarom deze beestjes voor ons zo belangrijk zijn. Om je aan te melden en voor meer informatie zie de website van IVN leidse regio: www.ivn.nl/afdeling/leidse-regio . Heb je nog nooit gezoomd? Geen probleem we helpen je! Stuur hiervoor een mail naar ontdeknatuur@gmail.com
Bladhopen De Commissie Natuurlijk Tuinieren roept tuinders op bladhopen te maken en deze gedurende de herfst en winter te laten liggen. Je kan makkelijk een bladhoop maken door bladeren op een hoop te vegen. Er overwintert van alles in bladhopen: insecten, spinnen, padden, egels. En hier en daar zelfs hazelwormen en ringslangen. Deze diertjes zijn je allemaal dankbaar voor een goede overwinterplek.
Takkenhopen Heb je ergens een rustig plekje in je tuin, gooi daar dan snoeihout neer. Je krijgt dan een heuse takkenhoop. Ook dit zijn goede overwinteringsplekken van kleine tuindiertjes.
Takkenwal Wil je wat meer structuur of wil je een afscheiding dan is een takkenwal een goede optie. Sla wat palen of dik snoeihout in de grond en stapel daartussen gesnoeide takken en bladeren op. Het verterende hout zakt vanzelf in elkaar. Je kunt er ieder jaar nieuw snoeihout opstapelen. Het scheelt ook behoorlijk in de massa af te voeren tuinafval en je helpt er de kleine tuindiertjes enorm mee.
De Biodiversiteitscommissie is de laatste maanden volop aan de slag gegaan met het oppakken van diverse zaken die stil gelegen hebben door de Corona. Zo heeft de commissie contacten gelegd en weer aangehaald met verschillende mensen om te vragen of zij ons nog kunnen en willen helpen met de inventarisaties.
Een hulp is een Koen van Zoest (van de KNNV). Hij leidt volgend jaar de inventarisatie van de inheemse planten en struiken. Verder is er contact met het Insectencentrum van Nederland (EIS). Daar werken veel mensen die gespecialiseerd zijn in een bepaalde insectensoort. Hopelijk kunnen zij ons helpen en eventueel een workshop of rondleiding doen over insecten die op Ons Buiten leven. Ook is weer contact met Jeannetten Teunissen, zij gaat de inventarisatie van (korst)mossen doen. Jacqueline Henrot, een specialist op het gebied van oeverplanten, zal volgend jaar waarschijnlijk een workshop geven over oeverplanten op Ons Buiten.
Cisca van der Zwan, een waardplantenspecialist, zal in het voorjaar een lezing geven over waardplanten en welke insecten baat hebben bij het zaaien en planten van waardplanten. Een specialist op het gebied van kevers, Menno Schilthuizen van Naturalis, gaat in het voorjaar een workshop geven over kevers. En Wouter Moerland gaat in oktober een excursie geven over “bladminerende” vlinders. Verder is de commissie nog bezig met: -het regelen van een workshop over biodiversiteit: -een workshop over bijen; -een rondleiding langs paddestoelen; -een vogelwandeling op Ons Buiten; -een lezing over egels. Tenslotte is de commissie druk met het organiseren van een “biodiversiteitsmarkt” op 22 mei – de dag van de biodiversiteit.
Meldingen van bijzonder soorten doet de commissie (en kunt u zelf doen) op <waarneming.nl> en op <stadsnatuurmeetnet>. Ook is er een lijst beschikbaar met soorten die reeds op Ons Buiten en in de Tuin van Noord zijn waargenomen. Mocht u zelf dieren of planten inventariseren stuur dan een mail naar de commissie (en zet het op waarneming.nl – Tuin van Noord en op Stadnatuurmeetnet).
Even een korte agenda van komende activiteiten: (onder voorbehoud ) verder info volgt nog:
25 september: Burendag, uitdelen stinzenplantbolletjes voor bijen.
13 oktober : Lezing over stinzenplanten door Koen van Zoest
Ik had mij aangemeld voor een onderzoek van Naturalis naar welke bijen in tuinen leven. Twee biologiestudenten hebben heel wat verschillende bijen gevonden. Ik werd blij verrast hoeveel bijen er in mijn tuin rondvliegen. In de regel herken ik alleen honingbijen en hommels. Maar er bleek heel wat meer rond te vliegen en te snoepen van mijn bloemen: akkerhommel, tuinbladsnijder, andoornbij, groefbij, tronkenbij, aardhommel, grote bladsnijder, grote wolbij, tuinhommel, grote klokjesbij, en nog veel meer waar ik de naam van ben vergeten.
Bijen leveren een heel grote bijdrage aan onze samenleving. Bestuiving door insecten is noodzakelijk voor meer dan 75 % van de voedingsgewassen. Honingbijen, solitaire bijen en hommels zorgen ervoor dat we kunnen genieten van heerlijk fruit zoals kersen, appelen, braambessen en frambozen. Ook groenten zoals courgettes, paprika’s, avocado’s zouden verdwijnen zonder de bij. Minder voor de hand liggend: ook zonnebloemolie en mosterd zijn vanaf dan verleden tijd. De mens maakt van deze ecosysteemdiensten dankbaar gebruik. Daarom is er een rijke habitat nodig met stuifmeel- en nectarbronnen voor de hommels, solitaire bijen en honingbijen. In mijn tuin nestelen de bijen in oud hout, dus laat dat liggen, en ze snoepen van de volgende wilde bloemen zoals kattenstaart, ereprijs, teunisbloem, brunel, moederkruid, hertshooi, duizendblad, wederik enz.
Op Ons Buiten zijn we gestart met een bijzonder project: “Biodiversiteit in Beeld”. “Biodiversiteit in Beeld” is een project dat alle flora en fauna op het terrein van Tuinvereniging Ons Buiten en de Tuin van Noord in Leiden gaat inventariseren. Ons Buiten wil daarmee bij zoveel mogelijk omwonenden, tuinders en bezoekers bewustzijn creëren voor de natuur in de eigen omgeving en aantonen dat deze natuur de moeite waard is om te versterken en beschermen.
Het project tot nu toe
Op 10 juni 2019 was de officiële start. Jeroen Van Der Brugge van Naturalis verzorgde de feestelijke opening door een insectenhotel op te hangen aan de buitenmuur van het verenigingsgebouw. Hij noemde volkstuinen ‘vluchtheuvels voor diversiteit’ en waardevol voor de natuur.
Op 10 juni zijn ook de eerste waarnemingen gedaan: IVN-natuurgidsen namen bezoekers mee op beestjessafari in de Ecozone, waar het gonst van het leven en waar allerlei bijzondere beestjes en ook poppen en cocons werden gezien. Een kraamwebspin werd waargenomen, een akkerhommel, een (insectenetend) soldaatje, een honingbij en ook de vriend van iedere tuinder: de regenworm.
Akkerhommel op smeerwortelbloem
Al eerder waren vogelaars gestart met oriënterende waarnemingen in de lente om te kijken wat goede plaatsen en manieren zijn om volgend jaar te inventariseren. Vogels worden geteld volgens bepaalde regels voor inventarisatie voor SOVON. Het zou mooi zijn als we dat volgend jaar ook kunnen doen voor ons project.
Daarnaast zijn andere (vogel)waarnemingen van harte welkom, zoals die van de jonge havik die Ons Buiten aandeed en waarvan een foto zijn aanwezigheid bewees.
Begin september vond er een nachtvlinderexcursie plaats onder leiding van stadsecoloog Wouter Moerland. De buxusmot was volop aanwezig, maar ook andere soorten lieten zich bewonderen. Ze zijn ingevoerd op ‘Waarnemingen.nl’, een speciale website waar Ons Buiten en de Tuin van Noord een eigen gebied hebben en waar wij onze waarnemingen vastleggen. Dat kan iedereen doen, dus doe gerust mee. Meld je aan en voer in wat je op je tuin hebt gezien of gehoord: alle waarnemingen zijn welkom!
In het najaar zijn we gewoon doorgegaan met ons project. Deskundigen van de KNNV en IVN gaven een workshop Waarnemen en registreren; over het waarnemen met je telefoon en het (direct) invoeren van wat je gezien hebt op Waarneming.nl. Nu maar hopen dat veel deelnemers het geleerde in praktijk brengen en hun waarnemingen registeren.
Eind oktober zijn we op ‘paddenstoelenjacht’ gegaan. Onder de deskundige leiding van Hans Adema zochten we naar paddenstoelen. En die vonden we! Hans vertelde ons de bijzonderheden en de vaak sprookjesachtige namen. Wat dacht je van de Tranende Franjehoed en de Glimmerinktzwam. We zagen de Witte Kluifzwam, de Lila Gordijnzwam (waar Hans enthousiast over was) en de Vuurzwam. We wisten niet dat we zulke mooie en bijzondere zwammen op en rond ons complex hadden. Mocht je alle paddenstoelen willen zien, kijk dan op Waarneming.nl. Daar hebben we ze ingevoerd. En als je zelf bijzondere waarnemingen hebt, voer die dan ook in. Alle waarnemingen helpen 😉
Eind november namen onze eigen bomenexperts Ronald Neuteboom en Richard Schoenmaker ons mee naar buiten om de bomen op het tuincomplex te bewonderen. Het was een frisse, maar mooie ochtend en de heren vertelden veel. Daarna organiseerden zij in het verenigingsgebouw een bomenpracticum, waar de deelnemers aan de excursie onder het genot van een kop koffie of thee hun bomenkennis konden testen. Hier gaf ook houtkenner Wim Pompe blijk van zijn kennis, die hij volop deelde met de aanwezigen. Ronald had stukken hout neergelegd en ook takken en bladeren, want bast en bladeren bieden (ook) goede aanknopingspunten voor determinatie.
Ronald Neuteboom heeft inmiddels alle bomen op ons complex geïnventariseerd en die zijn ook al geregistreerd. Je kunt ze vinden op: Waarneming.nl.
En voordat het tuinseizoen in volle hevigheid losbarst, was er in februari 2020 een lezing over vogels herkennen in de tuin, door Stan van der Laan. Die ging in op de kenmerken van veel voorkomende tuinvogels. Volgens ons zitten zijn alle genoemde vogels (wel eens) te zien op Ons Buiten. Goed kijken dus!
Last but not least gaat een korstmossenexpert beginnen met het inventariseren op steen, hout, bomen, e.d. om te zien welke korstmossen er leven. Deze inventarisatie is niet seizoensgebonden, want korstmossen zijn er het hele jaar door.
Verdere plannen
De Leidse plantengroep van de KNNV, vereniging voor veldbiologie, zou dit jaar planten gaan inventariseren op gemeenschappelijke stukken van ons tuincomplex en de Tuin van Noord.
Leden van de groep hebben een aantal kleine gebieden geselecteerd, waar zij op 1 maart zijn gestart met de eerste planteninventarisatie van vooral stinsenplanten.
Helaas hebben de coronamaatregelen de plannen voor verdere inventarisatie-rondes gedwarsboomd. We hopen dat we dit volgend jaar alsnog kunnen gaan doen.
Alle andere activiteiten (workshops, e.d.) zijn ook vanwege corona geannuleerd.
We hopen op 23 september de draad weer op te kunnen pakken met de lezing over Stinsenplanten door Koen van Zoest, plantenkenner van KNNV. Hij zal vertellen wat stinsenplanten zijn, waarom iedere tuinder ze in zijn tuin zou willen en hoe je dat aanpakt.
Mocht je het leuk vinden om te helpen bij de diverse activiteiten binnen het project (inventariseren, activiteiten organiseren, meewerken aan een tentoonstelling), neem dan contact met ons op via: biodiversiteitonsbuiten@gmail.com. Je bent van harte welkom om mee te doen in onze werkgroep.
De maand oktober is bij uitstek de maand om nestkastjes schoon te maken. Vogels gebruiken ze niet meer om te broeden en nog niet om erin te schuilen voor de kou. Het ideale moment dus voor de najaar schoonmaak. Je ziet ook gelijk of ze gebruikt zijn of niet. Altijd leuk. Schone nestkastjes bieden schuilgelegenheid voor de winter en vergroten de kans dat ze volgend voorjaar (weer) gebruikt worden. Wist je trouwens dat vogels nu al beginnen met het uitzoeken van een nestkast? En dat ze bij hevige kou soms wel met z’n tienen in een nestkastje kruipen om elkaar warm te houden tijdens een koude nacht. Dus schoon is meer kans om de vogels de winter door te helpen én meer kans op broedsucces. Is er een nestkast versleten, dan is het nu ook het ideale moment om hem te vervangen of te repareren.
