Aardappels openen het Groentejaar 2015

De commissie Natuurlijk Tuinieren gaat aan de slag met groenten in het zelfbepaalde ‘Groentejaar 2015’. Op 14 maart is het seizoen gestart met een ‘aardappel-lezing’, waar Cisca van der Zwan natuurlijke tuinders op deskundige en enthousiaste wijze uitnodigde mee te doen aan het Aardappel-project.

Nachtschade

Cisca vertelde de luisteraars dat de aardappel behoort tot een bijzondere familie, de nachtschade (Solanum). Deze plantenfamilie is o.a. herkenbaar aan het bloemetje. Bijzonder is dat in deze familie bij de meeste soorten alles aan de plant giftig is maar bij sommige soorten één onderdeel juist niet (bij tomaten en aubergines de vruchten en bij aardappels de ondergrondse knollen). In Nederland zijn er twee inheemse Solanum soorten, beide giftig:

–       Bitterzoet -> een mooi plantje, dat je (vanwege de naam) niet moet proeven, want het is voor mensen super giftig. Voor vogels zijn de besjes niet giftig.

–       Zwarte nachtschade -> die kom je meestal niet tegen in de tuinen van Ons Buiten, maar wel in de duinen.

Geschiedenis

De aardappel is in 1536 door Diego de Amalya uit Peru of Chili meegenomen naar Europa. Oorspronkelijk kende de ‘Inca-aardappel’ een grote diversiteit.

Carolus Clusius bracht de aardappel in 1593 naar Nederland, naar de Hortus Botanicus in Leiden. Aanvankelijk dacht men dat het een (giftig) kruid was, met mogelijk een geneeskrachtige werking. Men ging op zoek naar de juiste verhouding om de werking te achterhalen.

De Spanjaarden zetten de aardappel als eersten in Europa op het menu. De andere Europeanen moesten er niets van hebben: zij vonden het prima varkensvoer, maar zelf aten zij geen piepers. Frederik de Grote van Pruisen bedacht een list om de bevolking zover te krijgen aardappels te eten; hij besloot de aardappel te verbieden en van het verbouwen en eten van aardappels een koninklijk voorrecht te maken. De truc werkte, want binnen korte tijd werden op verschillende plaatsen aardappels verbouwd. Ook in andere landen kreeg men de bevolking op listige wijze zover aardappels op tafel te zetten.

De aardappel was inmiddels volksvoedsel nummer 1 geworden en vooral arme mensen aten de knollen, omdat ze gemakkelijk te telen zijn (ze groeien op allerlei grondsoorten) en een hoge voedingswaarde hebben.  Vincent van Gogh heeft dit mooi vastgelegd op zijn wereldberoemde schilderij ‘De Aardappeleters’ in 1885 in Nuenen (Noord Brabant):

De steeds grotere aardappelproductie werd echter bedreigd door een schimmel, de Phytophthera infestans, die zowel op aardappels als op tomaten voorkomt. Ook in onze streek verziekt de schimmel regelmatig de oogst. In Ierland leidde deze schimmel in 1845 (en de jaren daarna) tot grote hongersnood vanwege het vrijwel totaal mislukken van de aardappeloogst  door de Phytophthera.

Bestrijding van aardappelziekte

Wat kun je tegen de Phytophthera doen?

–       kies voor ziektebestendige rassen

–       zorg dat het gewas kan drogen

–       haal aangetaste delen van de plant direct weg

–       gooi het loof van zowel aardappel- als tomatenplanten niet op de composthoop

–       heb je aantasting gehad? Gebruik dan geen eigen pootaardappels

–       en als je echt schoon wilt beginnen, zaai dan aardappels in plaats van ze te poten

Hoogbouw voor aardappels – zelf aan de slag

Maar hoe houd je aardappelplanten nou eigenlijk droog? Door een toren voor ze te bouwen, liefst op een zonnige plek. Cisca legde het publiek helder uit hoe je een aardappeltoren bouwt en hoe de aardappels daarin kunnen groeien. Ook ontvingen alle deelnemers een zakje met verschillende soorten aardappels en een beschrijving van zowel de aardappelrassen als het bouwen van een aardappeltoren. Nu is het de bedoeling dat zoveel mogelijk tuinders gaan experimenteren met de aardappelteelt. De commissie Natuurlijk Tuinieren zou het heel leuk vinden als de ervaringen en/of resultaten worden gedeeld. Stuur die a.j.b. naar:  onsbuiteninfo@gmail.com. Dan kunnen we van elkaar leren.

Voor degenen die de lezing hebben gemist en die meer willen weten, verwijs ik graag naar de nieuwe website van Ons Buiten, waar de hele powerpoint-presentatie te vinden is. Voor degenen die zelf bijzondere aardappels willen telen, is een pakketje met aardappels en een beschrijving voor 2 euro te koop in de winkel van Ons Buiten.

Cisca, bedankt voor de boeiende lezing en alle mede-tuinders/aardappeltelers: veel succes en plezier bij de aardappelteelt!

Dorine Meijer